Hakaret Suçu

Hakaret suçu, bir kişinin onur, şeref veya saygınlığını zedeleyebilecek nitelikte söz, davranış veya yazılı ifadelerde bulunmak suretiyle işlenen suçtur. Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesinde düzenlenmiştir ve kişilerin toplum içindeki saygınlıklarının korunmasını hedefler. Suçun oluşabilmesi için kullanılan ifadelerin, karşı tarafı küçük düşürme veya rencide etme amacı taşıması gerekir. Eleştiri, rahatsız edici olsa dahi, hakaret suçu kapsamında değerlendirilmez; çünkü ifade özgürlüğüyle korunur.

Hakaret yalnızca yüz yüze değil, yazılı, telefonla ya da internet ortamında da işlenebilir. Ayrıca doğrudan kişiye hitaben olmasa bile, üçüncü kişiler aracılığıyla yapılmış hakaretler de suç sayılır. Bu nedenle, bir kişi hakkında sosyal medyada veya grup sohbetlerinde onur kırıcı ifadelerde bulunulması da hukuken hakaret kapsamına girebilir. Olayın bağlamı, kullanılan kelimeler ve muhatabın kimliği değerlendirilerek suçun unsurları belirlenir.

Hakaret Suçu Cezası Nedir?

Türk Ceza Kanunu’na göre hakaret suçunun cezası üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası şeklindedir. Ancak suçun niteliğine göre bu ceza artabilir veya azaltılabilir. Hakaretin alenen, yani toplum önünde veya sosyal medya gibi herkesin erişebileceği bir platformda işlenmesi hâlinde, ceza altıda bir oranında artırılır. Hakaretin özel hayat alanında veya yalnızca iki kişi arasında gerçekleşmesi durumunda ise daha hafif bir değerlendirme yapılabilir.

Bazı durumlarda mahkemeler, hapis cezasını adli para cezasına çevirebilir veya hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verebilir. Failin geçmişi, pişmanlık göstermesi, mağdurla uzlaşma çabası gibi unsurlar hâkimin takdirini etkiler. Ancak hakaret eylemi kamuya açık bir şekilde gerçekleşmişse, failin cezası ertelenmeden uygulanabilir.

Sosyal Medya Üzerinden Hakaret Etmek Suç Mudur?

Sosyal medya üzerinden yapılan hakaretler de Türk Ceza Kanunu kapsamında suç sayılır. Bir kişinin sosyal medya hesabı aracılığıyla, bir başkasına yönelik aşağılayıcı veya küçük düşürücü ifadelerde bulunması, kamuya açık bir hakaret olarak değerlendirilir. Çünkü sosyal medya platformları, “aleni” yani herkesin erişebildiği bir ortam kabul edilir. Bu durumda, ceza artırımlı olarak uygulanır.

Hakaretin sosyal medyada yapılması durumunda, ekran görüntüsü, tarih, kullanıcı bilgileri gibi dijital deliller önem taşır. Bu tür deliller, savcılık soruşturması sırasında olayın ispatında kullanılır. Ancak bu delillerin manipüle edilmemiş ve hukuka uygun şekilde elde edilmiş olması gerekir. Sosyal medya üzerinden yapılan hakaretlerde genellikle bilişim suçları birimleri de sürece dahil edilir ve failin kimliği tespit edilerek dava açılır.

Kamu Görevlisine Hakaret Suçunun Cezası Farklı mı?

Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret edilmesi durumunda ceza daha ağırdır. Türk Ceza Kanunu’nun 125/3. maddesine göre, kamu görevlisine görevini yerine getirdiği sırada veya görevi dolayısıyla hakaret eden kişi bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu durumda suç, kamu görevlisinin şahsına değil, aynı zamanda kamu hizmetine karşı işlendiği için nitelikli hâl sayılır.

Bu tür davalarda mahkemeler, failin kullandığı ifadelerin kamu görevine yönelik olup olmadığını özellikle değerlendirir. Eğer hakaret, kamu görevlisinin kişisel yaşamına ilişkin bir konudaysa nitelikli hâl uygulanmaz. Ancak görevle ilgili bir davranış veya karar nedeniyle yapılmışsa ceza artırımlı uygulanır. Bu yönüyle, kamu görevlisine hakaret suçunun diğer hakaret türlerinden farkı hem ceza miktarı hem de kamu yararını koruma amacı açısından önemlidir.

Hakaret Suçu Şikayet Süresi Ne Kadardır?

Hakaret suçu şikayete tabi suçlar arasında yer alır. Yani mağdurun şikâyette bulunmaması hâlinde savcılık re’sen (kendiliğinden) soruşturma başlatmaz. Şikâyet süresi, mağdurun suçu ve failin kim olduğunu öğrendiği tarihten itibaren altı aydır. Bu süre içinde yapılan başvuru geçerlidir; sürenin dolması hâlinde şikayet hakkı ortadan kalkar.

Şikayet Cumhuriyet Başsavcılığı’na, karakollara veya e-Devlet üzerinden savcılığa yönlendirilen şikayet sistemine yapılabilir. Mağdur, olayın tarihini, hakaretin nerede ve nasıl gerçekleştiğini, varsa delilleriyle birlikte sunmalıdır. Süre aşıldıysa dava açılması mümkün olmaz, ancak hakaret eylemi kamu görevlisine yönelikse re’sen soruşturma yürütülebilir.

Hakaret Suçu Nedeniyle Sabıka Kaydı Oluşur mu?

Hakaret suçu sabit görüldüğünde kişi hakkında adli sicil kaydı (sabıka kaydı) oluşur. Mahkemece verilen ceza, kesinleştiği anda adli sicil sistemine işlenir. Ancak hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı verilmişse ve denetim süresi başarıyla tamamlanırsa, bu kayıt sabıka kaydında görünmez. HAGB kararı, fiilen ceza alındığı anlamına gelmez; bu durumda kayıt yalnızca arşivde tutulur.

Ceza ertelense veya para cezasına çevrilse bile, mahkûmiyet kararı kesinleştiği sürece adli sicile kaydedilir. Fakat belirli sürelerin sonunda ya da silme koşulları oluştuğunda kişi başvuru yaparak bu kayıtların temizlenmesini talep edebilir. Dolayısıyla hakaret suçu, hafif nitelikte olsa bile, kişinin resmi geçmişinde etkili sonuçlar doğurabilir.