Blockchain

GİRİŞ

Blockchain, güvenlik açıklarına karşı korumalı ve kolayca erişilebilen bir ağ üzerinde şifrelenen verilerin yönetimini sağlayan dağınık veri tabanıdır. Blockchain teknolojisi ve dağıtılmış defterler büyük ilgi görmekte ve farklı sektörlerde birden fazla projeyi tetiklemektedir. Bununla birlikte, finans endüstrisi, blok zinciri kavramının birincil kullanıcısı olarak görülmektedir. Blockchain teknolojisi kullanımı sözleşme kapsamında yürütülmektedir. Blok zinciri, işlemlerin kriptografik olarak kaydedilmesine izin veren ve koşulları yerine getirildiğinde otomatik olarak kendi kendine yürütülen “akıllı” sözleşmelere izin veren dağıtılmış bir defterdir. Blockchain teknolojisi ise eşler arası bir ağdaki makineler arasında güvenilir bir şekilde veri aktarımını sağlayan bir teknoloji olarak tanımlanabilir. Blok zincir teknolojisi, birçok yenilikçi uygulamayı mümkün kılmıştır. Bitcoin blok zinciri ve Bitcoin kripto para birimi, bu teknolojinin ilk uygulamalarıdır ve ağ üyeleri arasında doğrudan fon transferini sağlar. Üyeleri tarafından sürdürülen ve paranın aktarılması için günlerce beklemek zorunda olunmayan merkezi bir kontrol sisteminden bağımsız bir sistem geliştirilmiştir.

Blockchain

İşlemleri güvenli, kalıcı ve verimli bir şekilde kaydeden açık, dağıtık bir defter olarak öne çıkmaktadır. Tüm veri kayıtlarının değiştirilmesine izin vermeyen, sadece yetkili kişilerin veri girebildiği ve tüm ağ üzerinde dağıtılmış birkaç kopya halinde saklanan bir veri tabanıdır.

Blockchain Teknolojisinin Çalışma Prensipleri

Bitcoin ağında, işlemler tek tek değil toplu olarak, onay bekleyen 1MB geçerli işlem blokları oluşturularak kaydedilir. Her blok için içerdiği işlem bilgilerine göre benzersiz bir imza oluşturulur. Bu imza, oluşturulan bir sonraki blokta bulunur. Her blok bir önceki blok hakkında bilgi içerdiğinden bir çeşit zincir oluşur. Zincire bloklar eklendikçe eski bloklardaki işlemleri fark edilmeden değiştirmek giderek zorlaşmaktadır. Blok zincirinin oluşturulmasındaki kilit unsur, çevrimiçi ödemeler için aracılara ihtiyaç duymadan taraflardan taraflara iletimin güvenli bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamaktır.

Blockchain Aracılığıyla Yapılması Muhtemel Hukuki İşlemler

Blockchain veri tabanı ile oluşturulan programlarla işlem yapmak oldukça mümkündür. Ancak bunu yapmak için ülkelerin mevzuatlarını bu yeni teknolojiyi yansıtacak şekilde değiştirmeleri ve güncellemeleri gerekmektedir.

1. Oy Kullanabilme

Herhangi bir soruna yanıt olarak, seçim sonuçlarıyla ilgili şüpheleri ortadan kaldırmak için blok zinciri tabanlı programların oluşturulması ile oy kullanmak sistemin doğası gereği, belirli verilerin işlendikten sonra değiştirilememesi yani istenilen sonuçları doğru bir şekilde alarak mümkün olacaktır.

1. Noterde Yapılması Öngörülen Hukuki İşlemler
2. Uluslararası Ticarette Güncel Uygulamalarda da kullanılabilmektedir.Örneğin Rotterdam Limanı, ABN AMRO ve Samsung ile ortak yürütülen bir proje kapsamında, Güney Kore’den hareket eden bir konteyner blockchain teknolojisi ile takip edilerek Rotterdam limanına gerçekleştirilen ilk sevkiyat olarak kayıtlara geçmiştir.Bu kapsamda Rotterdam Limanı’nda Akıllı Liman projesi ile blockchain teknolojisi ve akıllı sözleşmeler deniz taşımacılığına entegre edilerek malların taşıma durumu, kalkış ve varış bilgileri paylaşılmaya başlandı. İlgili taraflara şeffaf, hızlı ve güvenilir bir şekilde hizmet sunuldu.
3. Arada bankalar gibi bir aracı olmadan hesaplar arası ödeme yapılabilmesi de mümkündür.

Blokchain Yapısı

Bir blok zinciri sistemi, çalışma mekanizması ve fikir birliğine varmak için kullanılacak yöntemler açısından düzenlenebilir. Blok zinciri, doğrulanmış ve güvenli bir şekilde bağlanmış bilgi bloklarından oluşur. Blok zincirindeki her blok, başlık ve gövde olmak üzere iki ana bölümden oluşur. Blok başlığı içerisinde; Blok Versiyon Numarası, Önceki Blok Özet Değeri, Zaman Damgası, Zorluk Derecesi, Nonce ve Merkle Kök Özeti bulunmaktadır. Blok gövdesinde; Blok Özet Değeri ve Blok işlemleri yer almaktadır.

1. İşlem/Hesap Hareketi Bilgi Bloklarında Tutulan Veriler,

Hesap defteri girişlerini veya hesap hareket kayıtlarını (işlemleri) temsil eder. Her hesap işlemi, orijinalliğini korumak için dijital olarak imzalanır. Bu durum, hiç kimsenin veri setinde değişiklik yapamayacağı anlamına gelir ve verilerin güvenilir olduğu varsayılır. Bu işlemler  toplam miktar; transfer edilecek dijital varlıkların toplam miktar bilgisini tutar. Girdi listesi bilgi olarak transfer edilecek varlıkların listesini, miktarlarını ve gönderici hesap adresini tutar. Çıktı listesi bilgi olarak transfer edilecek varlıkların miktarlarını, alıcı adresini ve yeni sahiplerini tutar, Özet Değer; işlem içeriğinin hesaplanmış kriptografik özet değeridir.

Bir kullanıcının sahip olduğu dijital varlık ile işlem yapabilmesi için bu hesabın gizli anahtarına sahip olması gerekir. Çünkü işlemler kullanıcının özel anahtarı ile imzalanmalıdır. Hesap adresinden oluşturulan açık anahtar, bu işlemi doğrulamak için kullanılır.

1. Kayıt Defteri/Hesap Defteri Veriler, her terminalde halka açık defterlerde saklanır. Bu defterler, blok zinciri ağında oluşturulmuş ve doğrulanmış işlemleri içerir. Bu sistem sayesinde blok zinciri, merkezi bir yapı tarafından kontrol edilmeden etkin bir şekilde çalışmaktadır.
2. Cüzdan

Kişilerin özel anahtarları çok önemlidir. Dijital varlıkların güvenliği için bu anahtarın çok sağlam ve güvenli bir şekilde saklanması gerekir. Cüzdanlar bu anahtarları saklayan uygulamalardır.

1. Kriptografik Hash Fonsiyonu

Kriptografik karma işlevi, dijital imza şemaları, kimlik doğrulama kodları, parola karma işlevleri ve içerik adresli depolama dahil olmak üzere birçok uygulamada kullanılan temel bir şifreleme yöntemidir.

Merkle ağacı

Genel olarak Merkle Ağacı, büyük miktarda veriyi bir araya getirme ve bir özet olarak sunma ve güvenilir bir şekilde doğru olmasını sağlama yeteneğidir.

İşleyişteki Mekanizmalar Blok zinciri, saldırıları önlemek için kimlik doğrulama, şifreleme ve veri bütünlüğü denetimi kullanır. Bu nedenle blockchain, bulut bağlantılı platformlar ve yüksek düzeyde ölçeklenebilir olay odaklı mimariler gerektiren işlemler de dahil olmak üzere güvenli veri alışverişini sağlamak için gerekli altyapıyı sağlar.

Akıllı Sözleşmeler (Smart Contracts)

Akıllı sözleşmeler ilk olarak 1994 yılında bilgisayar bilimcisi ve matematikçi Nick Szabo tarafından kullanıldı. Nick Szabo, gerçek hayatta kullandığımız sözleşmelerin dijital formlara dönüştürülerek kullanılabileceğini fark etti. Blockchain teknolojisi ile birlikte bu sözleşmeleri tüm ağlarda herkes tarafından görüntülenip gözden geçirilerek güvenlik sorununu ortadan kaldıran bir algoritma geliştirmiştir.

Akıllı Sözleşmeler Nasıl Oluşturulur?

Taraflarca mutabık kalınan konularda akıllı sözleşmeler oluşturulur ve dijital imzalarla şifrelenir. Bu sözleşmeler daha sonra blok zinciri ağına yüklenir. Bu, sözleşmelerdeki kaybı, manipülasyonu veya değişiklikleri önler. Akıllı sözleşme kullanan bir kullanıcı, aracıya ödemek zorunda olduğu maliyetlerden tasarruf etmekle kalmaz, aynı zamanda işlemlerini hızlı ve güvenli bir şekilde gerçekleştirir.

Önceden tanımlanmış bu kurallar karşılandığında, sözleşme otomatik olarak yürürlüğe girer.

Akıllı sözleşmeler sayısız avantaj sunar. Örneğin; performansı gerçek zamanlı olarak takip etme yeteneğine sahiptirler ve dolayısıyla muazzam maliyet tasarrufu sağlarlar. Ayrıca, uyum ve kontrol anında gerçekleşebilir. Harici bilgi almak için akıllı bir sözleşme, onu harici verilerle besleyecek bilgi kahinlerinin yardımını kullanacaktır.

Akıllı sözleşmeler;

Kendi kendini yürütmektedir,

Kendi kendini doğrulamakta ve dış kurcalamaya karşı dayanıklıdır.

İşlemlerin maliyetini azaltmaktadır

Güvenlik garantisi sağlamaktadır

Güvenilir aracılara duyulan güven yerine otomatik hafıza kullanımına sahiptir

Yasal yükümlülükleri otomatik süreçlere dönüştürmeye yardımcı olur. Sözleşmenin önceden tanımlanma adımında, sözleşme şartları tüm karşı taraflar tarafından belirlenir. Örneğin; ödemelerde kullanılacak para birimi, döviz kurları ve değişken faiz oranı hususları gibi. Aynı zamanda icra koşulları da belirlenmektedir; örneğin saat, tarih ve hatta belirli bir değerdeki değişken faiz oranı önemlilik arz etmektedir. Olayların sarmalı, burada olaylar sözleşmenin uygulanmasını tetikler. Olaylara atıfta bulunulabilir; alınan bilgiler ve işlemin başlatılması süreciyle devam eder. İcra ve değer transferi kısmında, sözleşmenin şartları, koşulların karşılanıp karşılanmadığına bağlı olarak değer hareketini belirleyecektir.

SONUÇ

İş süreçlerinin güvenli ve verimli bir şekilde işleyebilmesi için bilginin mümkün olan en hızlı ve doğru şekilde aktarılması gerekmektedir. Blok zincirleri, kamu doğrulaması gerektiren herhangi bir bilginin (örn. para, sözleşmeler, mülkiyet başlıkları, kimlik, vb.) üzerine yerleştirilebilecek, kriptografik olarak güvenli merkezi olmayan bir defter olarak yeni ancak potansiyel olarak devrim niteliğinde bir teknolojidir.

Av. Seda SARI

Sarıhan Hukuk ve Danışmanlık