Hacizde İstihkak Davası

Hacizde İstihkak Davasının Konusu

Mülkiyet hakkı iddiası, rehin hakkı iddiası(taşınmaz rehni, ipotek hakkı veya taşınır rehni, hapis hakkı gibi), irtifak hakkı iddiası(zorunlu geçit veya oturma hakkı gibi), intifa hakkı iddiası veya kuvvetlendirilmiş kişisel hak(tapuya şerh ederek kullanıyoruz.) iddiası olabilir.

Uyarı : İflasta istihkak davasının konusunu sadece mülkiyet hakkı oluşturmaktadır.

Hacizde İstihkak Davasının Çekişmeli Malın Borçlunun Elinde Olması Hali

3.Kişi alacaklıya karşı dava açar. Görevli mahkeme icra mahkemesidir. Malın haczedildiğini öğrenen borçlu veya 3.kişi haczi öğrendiği tarihten itibaren 7 gün içinde istihkak iddiasından bulunmalıdır. Aksi takdirde aynı takip için bu iddia bir daha ileri sürülemez.

3.kişinin istihkak iddiası her iki tarafa da bildirilir. Alacaklı veya borçlu 3 gün içinde bu istihkak iddiasına karşı itiraz etmezlerse istihkak iddiasını kabul etmiş sayılırlar ve mal üzerindeki haciz kaldırılarak 3.kişiye verilir.

İtiraz reddedilirse dosya icra mahkemesine gider mahkeme takibin durmasına veya devamına karar verir. Bunu öğrenen 3.kişi 7 gün içinde istihkak davası açar.

Hacizde İstihkak Davasının Çekişmeli Malın Borçlunun Elinde Olması Hali

Alacaklı 3.kişiye karşı dava açar. Görevli mahkeme; icra mahkemesidir.

Malı haczeden icra müdürü istihkak iddiası üzerine alacaklıya malla ilgili mülkiyet veya diğer bir ayni hakkı iddia eden üçüncü kişiye karşı icra mahkemesinde istihkak davası açması için 7 günlük süre verir.

Alacaklı 7 gün içinde istihkak davası açmazsa üçüncü kişinin istihkak iddiasını kabul etmiş sayılır ve mal üzerinden haciz kalkar. Alacaklı tarafından süresi içinde açılan dava sonuçlanıncaya kadar hacizli malın satışı yapılamaz.

Davacı alacaklı davayı kaybederse; mal üzerindeki haciz kalkar. Dava alacaklı lehine sonuçlanırsa; hacizli hacizli mal üçüncü kişinin elinden alınır ve alacaklının talebi ile satılarak bedelinden alacak ödenir.

Hacizde İstihkak Davasının Çekişmeli Malın Borçlu ve Üçüncü Kişi ile Birlikte Elinde Olması Hali

Davayı 3.kişi açar.

Özel ispat kuralı vardır.

Görevli mahkeme Eskişehir İcra Hukuk mahkemeleridir. Dava açma süresi 7 gündür.

İstihkak Davasının Özellikleri

İstihkak davası daima icra mahkemesinde açılır.

Hakim bu davada her türlü delili serbestçe takdir eder.

Dava basit yargılama usulüne göre incelenir.

İstihkak davaları diğer davalardan daha önce ve süratle incelenerek karara bağlanır.

İstihkak davası daima duruşmalı olarak incelenir.

Dava sonuçlanmadan önce mal satılırsa dava malın bedeli üzerinden devam eder.

Dava devam ettiği sürece satış isteme süreleri işlemez.

İstihkak davasına her türlü ayni hak konu olabilir.

İstihkak davasının kabulü veya reddi halinde icra mahkemesinin verdiği kararlar maddi anlamda kesin hüküm oluşturur.

İcra Mahkemesi, davacı üçüncü kişiyi haksız bulursa ,istihkak davasını reddeder; mal üzerindeki haciz kesinleşir ve takibin ertelenmesine karar verilmişse %20 az olmamak üzere davacı aleyhine tazminata hükmeder.

Hacizde İstihkak Davasında İspat Yükü

İstihkak davasında ispat yükü, iddiaların dayanağına göre değişir ve davada hangi tarafın hangi iddiasını kanıtlaması gerektiğini belirler. Bu davada ispat yükü genellikle üçüncü kişi ve alacaklı arasında paylaştırılır. Türk hukukunda, genel kural gereği, iddiasını öne süren taraf iddiasını ispatlamakla yükümlüdür. İstihkak davasında bu kurala göre farklı durumlar söz konusu olabilir:

Üçüncü Kişi Malın Mülkiyetini İddia Ettiğinde

Eğer üçüncü kişi, haczedilen malın mülkiyetinin kendisine ait olduğunu iddia ediyorsa, bu durumda üçüncü kişi ispat yükü altındadır. Üçüncü kişi, malın mülkiyetini kanıtlayacak somut deliller sunmalıdır. Bu deliller arasında şunlar sayılabilir:

• Tapu belgesi (taşınmazlar için),
• Fatura, irsaliye, satış sözleşmesi (taşınır mallar için),
• İlgili kayıt ve belgeler.

Üçüncü kişi, mülkiyeti ispat edemezse, dava kaybedilir ve haciz işlemi devam eder.

2. Üçüncü Kişi Zilyetlik İddiasında Bulunduğunda

Üçüncü kişi, malın mülkiyetini iddia etmese bile, zilyetliğini ileri sürebilir. Bu durumda yine üçüncü kişinin, mal üzerinde zilyet olduğunu ispat etmesi gerekir. Zilyetlik, mal üzerinde fiili hakimiyet kurma anlamına gelir ve bu hakimiyetin kanıtlanması gerekebilir. Zilyetlik ispatı için:

• Malın uzun süredir kullanılıyor olması,
• Malın üçüncü kişi tarafından kullanıldığına dair tanık beyanları,
• Malın üçüncü kişinin kontrolünde olduğuna dair fiili deliller ileri sürülebilir.

Zilyetlik iddiası, özellikle taşınır mallar için önemlidir ve üçüncü kişi zilyet olduğunu ispat ederse, mal üzerindeki haciz kalkabilir.

3. Alacaklının İspat Yükü

Eğer alacaklı, üçüncü kişinin zilyetlik veya mülkiyet iddiasına itiraz ederse, ispat yükü değişebilir. Alacaklı, üçüncü kişinin kötü niyetli olduğunu veya malın haczi borçludan kaçırmak amacıyla devredildiğini iddia ediyorsa, bu iddiaları alacaklının ispatlaması gerekir. Alacaklının iddialarını ispatlamak için şu tür deliller sunulabilir:

• Malın borçlu tarafından kısa süre önce üçüncü kişiye devredildiğine dair belgeler,
• Üçüncü kişinin malın mülkiyetini veya zilyetliğini yeni edindiğine dair bilgiler,
• Malın borçlu tarafından fiilen kullanılmaya devam edilmesi.

4. İyi Niyetin İspatı

Zilyetlik iddiasında bulunan üçüncü kişi, mal üzerindeki zilyetliğinin iyi niyetli olduğunu da kanıtlamak zorundadır. İyi niyet, üçüncü kişinin malın borçluya ait olduğunu bilmediğini veya bilmesi gerekmediğini gösterir. Eğer üçüncü kişi, kötü niyetli (malın borçlunun borcunu ödememek amacıyla devredildiğini bilen veya bilmesi gereken kişi) olarak kabul edilirse, iddiası reddedilebilir.

İspat Araçları

İstihkak davasında ispat araçları genellikle şunlardır:

• Belgeler: Tapu kaydı, fatura, satış sözleşmesi gibi mülkiyeti veya zilyetliği kanıtlayabilecek her türlü belge.
• Tanık beyanları: Malın üçüncü kişi tarafından uzun süredir kullanıldığını veya mülkiyetinin ona ait olduğunu doğrulayabilecek kişiler.
• Malın durumu: Malın fiziksel durumu veya fiili kullanımı da ispatta rol oynayabilir.

Sonuç:

• Üçüncü kişi, malın mülkiyetini veya zilyetliğini iddia ediyorsa, bu iddialarını ispatla yükümlüdür.
• Alacaklı, üçüncü kişinin iddialarının hileli veya kötü niyetli olduğunu ileri sürüyorsa, bu iddiasını ispatlamalıdır.

İstihkak davasında, malın kime ait olduğu veya kimin fiili egemenliğinde olduğu bu ispat süreci ile belirlenir.

Av. Seda SARI

Sarıhan Hukuk ve Danışmanlık