Islah harcı, hukuk davalarında taraflardan birinin talep veya iddiasını dava süreci içinde değiştirmesi, genişletmesi veya düzeltmesi hâlinde ödemesi gereken ek yargı harcıdır. Türk Hukukunda “ıslah”, bir davanın usul veya esas yönünden düzeltilmesi anlamına gelir. Davacı, dava açarken talebini belirli bir miktar üzerinden kurar; ancak yargılama sürecinde bu miktarı artırmak ya da dava konusunu değiştirmek isterse, bu değişikliğin geçerli olabilmesi için ıslah harcı ödemesi zorunludur.
Islah, genellikle “talep artırımı” ya da “dava konusunun düzeltilmesi” şeklinde karşımıza çıkar. Bu durumda yeni talep edilen değer üzerinden harç tamamlanır. Bu uygulama, hem davaların adil şekilde yürütülmesini hem de yargı mercilerinin iş yükünün dengelenmesini sağlar. Islah harcı ödenmediği takdirde, yapılan ıslah hukuken geçersiz sayılabilir.
Islah Harcı Ne Zaman Ödenir?
Islah harcı, ıslah dilekçesinin mahkemeye sunulduğu anda ödenmelidir. Harç, ıslah işleminin geçerli olabilmesi için bir ön koşuldur; bu nedenle ıslah dilekçesiyle birlikte yatırılmadığında mahkeme tarafından ek süre verilemez. Yani ıslahın hüküm doğurabilmesi, harcın zamanında yatırılmasına bağlıdır.
Örneğin, davacı dava değerini 50.000 TL’den 100.000 TL’ye çıkarmak isterse, aradaki 50.000 TL’lik fark üzerinden hesaplanan harcı ıslah dilekçesiyle eş zamanlı olarak ödemelidir. Harç makbuzu dilekçeye eklenir ve mahkeme kalemine sunulur. Bu ödeme yapılmazsa, ıslah işlemi yapılmamış sayılır.
Islah Harcı Hangi Davalarda Zorunludur?
Islah harcı, özellikle alacak davaları, tazminat davaları ve iş davaları gibi parasal değer içeren uyuşmazlıklarda zorunludur. Çünkü bu tür davalarda ıslah genellikle talep edilen miktarın artırılması anlamına gelir. Ayrıca, delil ve talep değişikliği yapılan diğer hukuk davalarında da ıslah harcı uygulanabilir.
Buna karşılık, ceza davalarında, idari yargılamalarda veya aile hukukundaki çekişmesiz yargı işlerinde ıslah kurumu geçerli değildir. Yani bu tür davalarda ıslah harcı ödeme yükümlülüğü doğmaz. Ancak medeni yargılamada yapılan ıslah işlemlerinde (örneğin boşanma davasında tazminat talebinin artırılması gibi) ıslah harcı ödenmesi gerekir.
Islah Harcı Nasıl Hesaplanır?
Islah harcı, ıslah edilen miktar üzerinden binde 68,31 oranında nispi harç olarak hesaplanır (oran yıllara göre değişebilir). Örneğin davacı, dava değerini 50.000 TL artırıyorsa, bu farkın binde 68,31’i kadar ıslah harcı öder. Böylece dava konusu değer artışıyla birlikte ödenecek toplam yargılama harcı tamamlanmış olur.
Harcın hesaplanmasında “Harcı Kanunu” ve “Adalet Bakanlığı Harç Tarifesi” esas alınır. Her yıl güncellenen bu tarifeler Resmî Gazete’de yayımlanır. Harç hesaplamasında yapılan hatalar, mahkemenin işlemi reddetmesine veya ıslahın geçersiz sayılmasına neden olabilir; bu yüzden makbuzun doğru tutarla düzenlenmesi son derece önemlidir.
Islah Harcı Yatırılmazsa Dava Ne Olur?
Islah harcı yatırılmadan yapılan ıslah işlemi hukuken geçersiz sayılır. Bu durumda, dava önceki talep miktarı veya kapsamı üzerinden devam eder. Yani mahkeme, ıslah edilen yeni miktarı veya değiştirilen talebi dikkate almaz.
Ayrıca, ıslah harcının yatırılmaması hâlinde yargılama süreci uzayabilir; mahkeme ıslah dilekçesini dikkate almadığı için davacı asıl talebini eksik tutarda ispatlamak zorunda kalır. Bu da davanın sonucunu doğrudan etkileyebilir. Yargıtay kararlarında da açıkça belirtildiği üzere, ıslah işleminin geçerliliği için harcın derhal ve tam olarak ödenmiş olması gerekir.
Islah Harcı Nereye Ödenir?
Islah harcı, bağlı olunan adliye veznesine veya Gelir İdaresi Başkanlığı’nın sanal POS sistemi üzerinden çevrimiçi olarak ödenebilir. Adliye içinde bulunan “vezne birimi”, ıslah harcı yatırma işlemleri için makbuz düzenler. Harç makbuzunda davanın esas numarası, mahkeme adı ve davacı bilgileri doğru şekilde yer almalıdır.
Ayrıca ıslah harcının yatırıldığını gösteren makbuzun ıslah dilekçesiyle birlikte mahkeme kalemine teslim edilmesi gerekir. Aksi hâlde mahkeme, dilekçeyi işlemden kaldırabilir. Elektronik ödeme yapanlar, sistem çıktısını veya dekontu dilekçeye eklemelidir. Bu belgeler, dava dosyasında harç yükümlülüğünün yerine getirildiğini kanıtlar.
Islah Harcı İadesi Mümkün Müdür?
Genel kural olarak, ıslah harcı iade edilmez. Çünkü ıslah işlemiyle birlikte dava konusu genişletilmiş ve yargı mercileri üzerinde ek iş yükü oluşmuştur. Ancak, ıslah dilekçesi henüz mahkeme tarafından işleme alınmadan geri çekilmişse veya mahkeme ıslahı şekil yönünden reddetmişse, bazı durumlarda fazla yatırılan harç tutarı için iade talep edilebilir.
Bu tür iade talepleri, ilgili mahkemeye veya adliye veznesine yapılır. Mahkeme, harcın iadesine karar verirse, ödemenin yapıldığı banka hesabına veya vezneye geri ödeme yapılır. Ancak bu istisnai bir durumdur; uygulamada ıslah harcının büyük çoğunluğu iade edilmez. Bu nedenle dilekçe verilmeden önce miktar doğru hesaplanmalı, gereksiz ödeme yapılmamalıdır.
Comments are closed